Liberalizm wolnokonkurencyjny

Przyczyny pojawienia się

Gospodarka feudalna krępowała inicjatywy dynamizmu klasy kapitalistycznej, który rozwijał się w sposób ograniczony. Powodem takich sytuacji było feudalne prawodawstwo uniemożliwiające nieograniczony rozwój gospodarczy.

Kolejny raz świat kapitału otrzymywał znaczące wsparcie od inteligencji humanistycznej, która „wynalazła” i opracowała nowe myśli i idee, jaką stał się liberalizm gospodarczy, wymierzony w feudalizm.

Twórcami idei byli:

• Beniamin Constant
• John Stuart Mill
• John Lock

Założenia

Własność prywatna

Własność prywatna jest dana człowiekowi przez Boga w celu jej powielania z pożytkiem dla posiadającego i innych. Jest częścią prawa naturalnego łączącego osobę z własnością, która stanowi źródło rozwoju cywilizacyjnego. Należy stale dążyć do jej powiększania poprzez wyzwalanie w sobie różnych form aktywności, co sprowadza się do tworzenia miejsc pracy innym, nie posiadającym własności prywatnej.

Wolność osobista

Wolność osobista jest dana człowiekowi przez Boga i nie może być odebrana ani ograniczona, bowiem jest integralnie powiązana z wolną wolną, tj. prawem wyboru, które też ma swoje uzasadnienie teologiczne. Wolność osobista dzieli się na:

• wolność ekonomiczną, wyrażającą się prawem do nieograniczonego podejmowania działalności gospodarczej i bogacenia się, zawierania związków małżeńskich, wyznawania wolnej wiary, przemieszczania się, nieograniczonego nawiązywania kontaktów towarzysko-zawodowych.
• wolność polityczną, która wyraża się z głoszeniem poglądów politycznych, pod warunkiem niewywoływania napięć społecznych, gromadzenia się w celach politycznych zakładania czasopism w czym wyraża się wolność słowa pisanego (wolność medialna), prawa uczestniczenia w życiu politycznym, w wyniku przyznanych praw biernego i czynnego udziału w wyborach.

Wyżej wspomniane prawa są wyrazem wolności przyznanej każdej jednostce, w celu wielofunkcyjnej samorealizacji, która w ten sposób uczestniczy w procesie tworzenia bogactwa narodowego.

Ograniczenie wolności choćby w minimalnym stopniu nie sprzyja bogaceniu się jednostkowemu i zbiorowemu.

Wiara i optymizm

Wiara i optymizm są warunkiem umożliwiającym korzystaniu z wolności. Bez tych dwóch elementów, postęp gospodarczy nie mógłby nastąpić, ponieważ żaden potencjalny odkrywca / przedsiębiorca nie podjąłby ryzyka, które stwarza niebezpieczeństwo, ale stanowi też szansę osiągnięcia celu.

Pozytywne nastawienie przedsiębiorczości jest czynnikiem ułatwiającym osiąganie sukcesu gospodarczego. Bez wiary w sukces podejmowanie ryzyka praktycznie jest niemożliwe.

Prymat jednostki nad państwem

Oznacza służebną rolę państwa wobec min. podejmujących działalność gospodarczą, bo to od nich zależy pomyślność społeczeństwa i państwo. Rola państwa powinna ograniczać się do działalności ustawodawczej, regulującej rytm życia gospodarczego i sprzyjać bogacenia się. Wszelkie utrudnienia ze strony państwa mają następstwa negatywne dla podmiotów gospodarczych i konsumentów. Sprzeciwiali się liberałowie ingerencji w przedsiębiorczość, którą traktowali w kategoriach nieograniczonej wolności – stąd późniejszy kapitalizm wolnokonkurencyjny.

Państwo powinno też wyłącznie zajmować się strzeżeniem własności prywatnej, min. W zamian za płacone podatki. Z tej myśli wyłoniła się koncepcja „nocnego stróża”, w której zadaniem instytucji państwowej byłoby ochronienie prywatnej własności przed zagrożeniami.

W związku z powyższymi założeniami, domagali się od państwa pełnych swobód ekonomicznych, które przybrały formę dwóch haseł:

• ”leissez fair” (pozwólcie działać)
• ”laissez passe” (pozwólcie przechodzić)

Z tych haseł wywodzi się kierunek ekonomiczny nazywany lesseferyzmem tj. zakładający ograniczoną rolę państwa w kształtowaniu procesów gospodarczych. Przypisuje przedsiębiorcom rolę inicjatorów, regulatorów, mediatorów w stosunkach między światem kapitału, a światem pracy. Kładzie akcent na mechanizmy gospodarki rynkowej – to one w istocie gwarantują równowagę między popytem a podażą. Negacja interwencjonizmu i protekcjonizmu.

Wykształcenie

Upowszechnienie wykształcenia miało swoje źródło w polityce kolonialnej prowadzonej przez Wielką Brytanię w XVIII i XIX wieku. Wówczas to niezwykle potrzebni w koloniach byli posiadający pełne podstawowe wykształcenie do zarządzania miejscową ludnością i jej eksploatacją. W ten sposób dostrzeżono związek między edukacją a bogactwem, które stało się celem imperium brytyjskiego. Bez tysięcy nadzorców, monarchia brytyjska nigdy nie byłaby zdolna utrzymywać swoich kolonii. Byli oni również księgowymi, którzy skrupulatnie odnotowywali dniówki tysięcy niewolników, robotników itp.

Korzyści, które wnosili wspomniani zarządcy do Korony Brytyjskiej, zasygnalizowały potrzebę podnoszenia poziomu wykształcenia. Wraz z nim bowiem zwiększały się możliwości eksploatacji ludności. Absolwenci szkół średnich zajmowali się obsługą maszyn w koloniach. Zależność pomiędzy wykształceniem a osiągniętym stanem bogactwa przybrała masowy charakter i stała się motywem do zdobywania wykształcenia dla tysięcy ludzi.