Czynniki hamujące rozwój gospodarczy w późnym feudalizmie

Urodzenie w określonym stanie

Urodzenie określało warunki życia, możliwość awansu zawodowego oraz zawarcie małżeństwa. Stanowość uniemożliwiała cyrkulację kapitałów. Przełom dokonany został z inicjatywy mieszczan, w postaci handlu. Zapewniało niezmienność sytuacji ekonomicznej, co hamowało postęp, eliminując bodźce do intensywnej działalności gospodarczej.

Dziedziczenie testamentowe lub zwyczajowe

Dziedziczenie testamentowe obejmowało zapisywanie majątku lub jego części na rzecz dalszych krewnych bądź kościoła lub zakonu. Rodzice dzieciom przekazywali majątek zwyczajowo, posługując się zapisem pierwotnym, nadającym własność po raz pierwszy.

Utrudniało ono rozwój ekonomiczny, ponieważ nie można było zapisać na rzecz przedstawiciela stanu mieszczańskiego bądź chłopskiego.

Zakaz przemieszczania się własności międzystanowej

Małżeństwo

Tylko stanowe. Zakaz prawny małżeństw międzystanowych.

Wykształcenie

Wykształcenie niesformalizowane, tj. realizowane w domu rodzinnym przez rodziców bądź krewnych. Podlegały tej formie kształcenia na równi synowie i córki, bowiem za bezcenną wartość uznawano wiedzę i doświadczenie poprzedników. Osiągnięte w wyniku edukacji rodzinnej umiejętności zawodowe i wpojona wiedza wraz z dyscypliną pracy, decydowały o powodzeniu zawodowym w przyszłości i standardzie życia.

Kształcenie rodzinne obejmowało:

• wyższe typu technicznego (np. projektowanie katedr, kościołów, bazylik, ratuszy, kamienic i kierowania budową)
• średnie w zakresie projektowania i realizacji warsztatów rzemieślniczych, manufaktur, wytwarzania porcelany, witraży
• niższym – głównie w handlu i drobnym rzemiośle, zapoznanie z technikami pozyskiwania towarów, terminami giełd, rynków itp.

W powyższych dziedzinach uczono kalkulacji i podstaw księgowości. W sumie ten typ kształcenia dominował do końca XVIII wieku.

Na bazie wspomnianych rodzinnych systemów kształcenia, w XIX w. rozpoczęły działalność prywatne szkoły techniczne, w których wiedza i doświadczenie „rodzinne” stawały się podstawą opracowywania programów nauczania.

Wykształcenie formalne – uniwersytety, które kształciły na kierunkach takich jak:

• teologia
• prawo kanoniczne
• prawo rzymskie
• nauki humanistyczne
• astronomia

Nie miały więc nic wspólnego z działalnością gospodarczą, a ich absolwenci na ogół podejmowali pracę na dworach królewskich bądź książęcych i stanowili 1-2% społeczeństwa.

Indywidualna działalność gospodarcza

Ograniczona do stanu mieszczańskiego i wyrażająca się głównie w handlu oraz rzemiośle. Prawo feudalne hamowało jednak skutecznie inicjatywy mieszczan, które wychodziły poza istniejący układ stanowy, co mogło doprowadzić do jego destabilizacji.

Wówczas zagrożone zostałyby interesy wielkiego ziemiaństwa (szlachty).